Rahim Kisti Adaçayı Şifa

SALVIA OFFICINALIS L.

(Labiatae-fam.)

Bulunduğu Yerler: Tıbbi adaçayının vatanı Akdeniz bölgesidir. Bizde bahçelerde sınırlı miktarda yetiştirilir.

Yapısı: Çok yıllık yarı çalı bitkidir. Gövde 4 köşe, dallar (dip kısmı ağaçlaşmış) kıllı, 1 m. kadar yüksektir. Yapraklar karşılıklı, alt yapraklar saplı, uçtaki yapraklar gövdeye bitişik, ince yuvarlak dişli, alt kısmı daha fazla kıllı, kırışık satıhtı, körpe yaprakların alt kısmında tüylerin çokluğundan gümüşi beyaz renk alır. Çiçekler mavi menekşe renginde ve iri, 6-10 adet olarak sapın üst kısmında (yalancı omurda), gözenekli başak şeklinde çiçek demetini teşkil eder. Haziran-Ağustos aylarında çiçek açar, hoş kokuludur.

Kullanılan Kısımlar: (Yapraklar); Yapraklar çiçek açmadan evvel (Mayıs ayında) ve çiçek açtıktan sonra (Eylül ayında) toplanır. Gölgede veya 40°'ye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Bitkiden eterik yağ çıkarılacak ise bitkinin çiçekli sapları olduğu gibi (Haziran-Ağustos aylarında) toplanır. En yüksek ürün 2-6 yaş arasındaki bitkilerden elde edilir. Kuru yaprakların üst kısmı beyazımsı, alt yüzü boz ile boz yeşil arası, hoş kokulu ve acı tattadır. % 12 rutubete müsaade edilir. Balya halinde paketlenir. Kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir.

Kimyevi Terkibi: Sineol, l-a-tuyon, d-β-tuyon, d-a-pinen, salven, d-borneol, d-kamfordan ibaret eterik yağ, yaprak muhtevasında alkaloidler, sepi maddeler, organik asidler, uvaol, paradifenol, acı madde, asparagin, glutamin, glikozidler, saponinler, C vitamini, provitamin A, fitonzidler vs. ihtiva eder.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Adaçayı organizmanın ifrazat fonksiyonunu çok iyi düzenleyicidir. Dezenfeksiyon ve iltihaplanmaya karşı te’sir gösterir. Bağırsak hareketlerini rahatlaştırıcıdır. Solunum yolları hastalıkları gırtlak iltihabı (larenjit), anjin, öksürük, ishal, safra yolları ve karaciğer hastalıklarında kullanılır.

Adaçayı halk tababetince mide ve bağırsak ülseri ve ağrılarına, gazlar, deri sivilceleri, kızamık hastalığı, kan tükürme, verem hastalığında (kan kusma), basurlar, baş dönmesi, devamlı âdet, mesane ve böbreklerde kum ve taş, emzikli annelerde süt azalması (çocukları sütten kesme devresi), beyaz akıntı, ekzamalar vesair yerlerde kullanılması tavsiye edilir. Haricen diş ve bademcik ağrılarında gargara, emzikli annelerin meme uçlarında iltihap, cerahatli yaralar vesaireye kompres olarak tavsiye edilir. Adaçayı balık konserve ve parfümeri sanayiinde de kullanılır.

Kullanılışı: Bitkiden 1 çorba kaşığı 400 gr. kaynar su ile haşlanır, 1 saat bekletilir. Günde 3 defa yemeklerden evvel birer çay bardağı alınır.

Halk tababetimizde adaçayı soyundan başka bitkiler de kullanılır. Yünlü adaçayında (Silvia aethiopis) bu cinsin taze yaprakları cerahatli yara, çıban ve kesik yaralara konur. Sarı adaçayında (S. glutinosa L.) bu cinsin kuru yaprakları nefes darlığına karşı sigara şeklinde kullanılır. Çayır adaçayı (S. pratensis L.) başlıca mide ve bağırsak ağrılarına, öksürüğe karşı kullanılır. Misk adaçayında (S. sclerea L.) bu cinsin yaprakları çıban ve yaralara konur. Haşlama suyu da guatr hastalarına içirilir. (S. verticillata L.) Bu cins ishale karşı, karın ağrıları, kan tükürmeye karşı haricen yara ve çıbanlara lapa halinde konur.